میوپاتی چیست؟
میوپاتی به بیماری عضلات بدن اشاره دارد. در این شرایط، ماهیچه‌ها کارآیی طبیعی و معمول خود را از دست می‌دهند. این بیماری معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات بدن بطور کامل رشد نکنند و یا دچار آسیب‌دیدگی شوند و یا فاقد اجزای مهم باشند.
دلایل مختلف و زیادی برای بروز بیماریهای عضلانی وجود دارد و به تبع آن بیماری میوپاتی نیز در انواع مختلفی ظهور پیدا خواهد کرد. هر کدام از این انواع مختلف میوپاتی، نام، علت، مجموعه آزمایش‌های تشخیصی خاص، تشخیص بر اساس پیش بینی و درمان مخصوص به خود را دارند. برخی از میوپاتی‌ها با گذشت زمان وخیم می‌شوند و برخی دیگر نسبتاً پایدار و یکنواخت هستند. برخی از انواع میوپاتی ارثی هستند و برخی دیگر نیز ربطی به وراثت ندارند.
انواع میوپاتی
میوپاتی مادرزادی
به میوپاتی گفته می‌شود که فرد به هنگام تولد بدان دچار شده است. پزشکان معتقدند که بسیاری از این نوع میوپاتی‌ها ارثی هستند یا بصورت ژنتیکی به اعضای خانواده منتقل می‌شوند. در حالی که علائم میوپاتی مادرزادی اغلب در سنین پایین ظاهر می‌شود اما لزوما همیشه اینگونه نیست و گاهی اوقات ممکن است که یک بیماری موروثی تا دوران نوجوانی یا حتی بلوغ هیچگونه علائمی از خود نشان ندهد.
میوپاتی ارثی
معمولاً میوپاتی ارثی شامل موارد زیر می‌باشد:
- میوپاتی میتوکندریایی: این نوع میوپاتی ناشی از بروز نقص در قسمت تولید انرژی سلول به نام میتوکندری است. میوپاتی میتوکندریایی انواع مختلفی دارد و گاهی ممکن است در اثر جهش‌های ارثی (ناهنجاری در ژن‌ها) ایجاد شود و گاهی هم می‌تواند بدون کوچکترین سابقه خانوادگی نیز رخ دهد.
- میوپاتی متابولیک: این گروه از بیماریهای ناشی از مشکلات متابولیکی است که در عملکرد یک ماهیچه اختلال ایجاد می‌کند. میوپاتی متابولیک ارثی انواع مختلفی دارد که در اثر نقص در ژن‌هایی به وجود می‌آیند که وجود آنها برای آنزیم‌های خاص جهت حرکت طبیعی عضلات بدن الزامی است.
- میوپاتی نمالین: این میوپاتی گروهی از اختلالات است که با وجود سازه‌هایی به نام "میله‌های نمالین " در عضلات مشخص می‌شود. میوپاتی نمالین اغلب با ضعف عضلات تنفسی همراه است.
میوپاتی مادرزادی
میوپاتی مادرزادی شامل موارد زیر است:
- میوپاتی هسته مرکزی: این بیماری نوعی میوپاتی ارثی است که به آن بیماری هسته مرکزی نیز گفته می‌شود و باعث ایجاد ضعف، مشکلات استخوانی و واکنش شدید نسبت به مصرف برخی از داروها می‌شود. شدت این بیماری متغییر است بطوری که ممکن است در برخی از افراد بسیار شدید و در برخی دیگر تنها ضعف جزئی ایجاد کند.
- دیستروفی عضلانی: گروهی از بیماری‌ها را دربرمی‌گیرد که در اثر تخریب ماهیچه‌ها یا سلول‌های عضلانی دارای شکل غیرعادی ایجاد می‌شود. از لحاظ تخصصی می‌توان گفت که دیستروفی عضلانی میوپاتی محسوب نمی‌شود اما علائم این دو اغلب با یکدیگر همپوشانی دارد از همین رو ممکن است در مراحل ابتدایی پزشک برای تشخیص این که بیماری فرد میوپاتی است یا دیستروفی عضلانی ناچار به معاینه بیمار شود.
تفاوت اصلی بین میوپاتی و دیستروفی عضلانی در این است که در بیماری میوپاتی عضلات به درستی کار نمی‌کنند ولی در بیماری دیستروفی عضلانی، ماهیچه‌های فرد دچار دژنراسیون یا به مرور زمان دچار تخریب و فرسودگی می‌شوند. همچنین بیماری میوپاتی می‌تواند در اثر انواع مختلفی از بیماری‌ها ایجاد شود که علاوه بر ایجاد مشکلاتی مربوط به انقباض عضلات، طیف وسیعی از مشکلات جسمی را نیز در بر‌می‌گیرند.
میوپاتی اکتسابی
میوپاتی اکتسابی عمدتاً شامل موارد زیر می‌باشد:
- میوپاتی التهابی / خود ایمنی: این حالت هنگامی رخ می‌دهد که بدن به خود حمله کرده و باعث تخریب ماهیچه‌ها یا ایجاد اختلال در عملکرد عضلات شود. گروهی دیگر از میوپاتی‌های باعث ایجاد التهاب در درون و یا نزدیکی عضلات می‌شوند. برخی از این میوپاتی‌ها شامل پلی‌میوزیت، درماتومیوزیت، سارکوئیدوز، لوپوس و روماتیسم می‌شود.
- میوپاتی سمی: این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که یک سم، دارو و یا ماده تزریقی ساختار یا عملکرد عضلات بدن را مختل کند.
- میوپاتی غدد درون ریز: این نوع از میوپاتی زمانی اتفاق می‌افتد که یک اختلال هورمونی در عملکرد عضلات بدن اختلال و بی‌نظمی ایجاد کند. شایع ترین علل این نوع میوپاتی شامل مشکلات غده تیروئید یا آدرنال می‌باشد.
- میوپاتی عفونی: میوپاتی عفونی وقتی رخ می‌دهد که عفونت مانع از عملکرد صحیح عضلات شود.
- میوپاتی ثانویه به عدم تعادل الکترولیتی: مشکلات الکترولیت مانند بالا و یا پایین بودن بیش از حد سطح پتاسیم بدن می‌تواند در عملکرد عضلات اختلال ایجاد کند.
علائم میوپاتی
به طور کلی میوپاتی باعث ضعف عضلات می‌شود. عضلات موجود در بازوها و پاها به وضوح ضعیف‌تر از عضلات بخش پایینی این اندام‌ها هستند. گاهی اوقات میوپاتی باعث تضعیف عضلات سیستم تنفسی (عضلات کنترل کننده تنفس انسان) می‌شود.
غالباً، وقتی فردی به مدت چندین سال به میوپاتی مبتلا باشد، آتروفی عضلات در وی شروع می‌شود. به عبارتی دیگر نازک شدن و از بین رفتن ماهیچه‌های بدن شده و به تبع آن قدرت عضلات بدن بیشتر تضعیف می‌شود. در اغلب موارد، میوپاتی با تغییر شکل غیرطبیعی استخوان‌ها همراه است زیرا ضعف عضلات مانع از حفظ شکل طبیعی استخوان‌ها می‌شود.
از دیگر علائم میوپاتی می‌توان به خستگی، کمبود انرژی و تشدید ضعف بدن در طول روز یا ضعف پیشرونده همراه با فشار و تقلا اشاره کرد.
چگونه می‌توان میوپاتی را تشخیص داد؟
به طور کلی تشخیص میوپاتی دشوار است. اگر فردی دچار علائم میوپاتی شده باشد باتوجه به برجسته‌تر بودن عائم به احتمال زیاد به یکی از متخصصین مغز و اعصاب یا روماتولوژیست و یا شاید هم هر دو ارجاع داده شود.
آزمایش تشخیصی شامل ارزیابی دقیق جسمی بیمار و تست‌های بسیار تخصصی همچون بیوپسی عضلانی و آزمایش ژنتیکی نیز می‌تواند به تشخیص انواع خاصی از میوپاتی کمک کند.
درمان میوپاتی از طریق کاردرمانی
انجام کاردرمانی برای افراد مبتلا به میوپاتی بسیار حائز اهمیت است. یکی از علائم اصلی میوپاتی ضعف عضلات است که فقط از طریق کاردرمانی می‌توان به درمان و رفع این مشکل کمک کرد. کاردرمانگر یک برنامه درمانی خاص و بر حسب نیازهای بیمار تنظیم می‌کند. علاوه بر این، باتوجه به این که کاردرمانگربخوبی می‌داند که چگونه ضعف عضلانی می‌تواند بر روی عملکرد طبیعی عضلات بیمار تأثیر بگذارد لذا ادامه برنامة درمانی کاردرمانی برای رسیدن به بهترین کیفیت زندگی بسیار مهم است. علائم و بروز مشکلات ناشی از میوپاتی در بین افراد متفاوت است
برخی از برنامه‌های درمان میوپاتی با کاردرمانی عبارتند از:
- افزایش قدرت عضلات
- افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل
- بهبود عملکرد فرد
- آموزش مجدد گام برداشتن
- تسکین درد
- کاهش خطر افتادن بر روی زمین
- جلوگیری از انقباض عضلات
- حفظ دامنه تحرک
- حفظ دامنة حرکتی مربوط به عملکرد روزانه
- الکتروتراپی
- آب درمانی
- برنامه‌های تمرینی
- انجام حرکات و تکنیک‌های کششی
انطباق یا تجهیزات لازم:
- در صورت لزوم مراجعه به سایر متخصصین مراقبت‌های بهداشتی
- مشاوره و راهنمایی
کاردرمانی علائم ثانویه میوپاتی را کاهش می‌دهد
تداوم درمان میوپاتی یاکاردرمانی بسیار مهم است. ممکن است که متوقف کردن برنامه‌های کاردرمانی باعث از دست رفتن قدرت تحرک فرد شود و کسب مجدد آن بسیار دشوار باشد.
کاردرمانی به حفظ دامنه تحرک و استقلال بیمار کمک می‌کند
کاردرمانی بخوبی درک می‌کند که یکی از نیازهای افراد مبتلا به میوپاتی داشتن تحرک و استقلال تا حد ممکن است. در واقع کاردرمانگربه دنبال بهبود کیفیت و پیشرفت بیمار در کسب توانایی‌هایش است. کاردرمانی یکسری برنامه‌های مخصوص تمرنی و یا کششی به شما آموزش می‌دهد که به حفظ انعطاف‌پذیری مفصل، قدرت عضلات و استقلال کمک می‌کند.
به کمک کاردرمانی می‌توانید به اهداف تحرکی خود حتی راه رفتن دست یافت. و وابستگی کمتری به دیگران داشته باشید و به تنهایی از پس مشکلات خود برآیید.
و برنامه‌های تمرینی خود را به همراه تکنیک‌های آموزشی را به خانواده یا اطرافیان بیمار آموزش دهد تا از این طریق می‌توانید بیشترین استفاده را از مزایای برنامه درمانی خود داشته باشید.
آیا میوپاتی ارثی است؟
در پاسخ به این سوال می‌توان گفت بله برخی از میوپاتی‌ها ارثی هستند بطوری که اگر کسی دچار میوپاتی وراثتی شود این احتمال وجود دارد که برخی از خواهران و برادران، فرزندان، خواهرزاده‌ها، برادرزاده‌ها و یا سایر اقوام وی نیز به میوپاتی مبتلا شوند. در صورت ابتلا به میوپاتی حتما باید این موضوع را به خانواده خود اطلاع دهید زیرا تشخیص زودهنگام میوپاتی در معالجه به موقع و مراقبت‌های حمایتی بسیار نقش‌آفرین است.
برخی از میوپاتی‌های خاص که مادرزادی یا ارثی محسوب نمی‌شوند نیز ممکن است در نسل‌های بعدی ظاهر شوند بنابراین ممکن است حتی اگر فردی به میوپاتی به ظاهر غیر ارثی نیز مبتلا شده باشد باز هم اعضای خانوادة وی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به میوپاتی قرار دارند.
مسئول کلینیک: کاردرمانگرغلامرضا غلامی
09153113370
05138455011
مشهد، احمد آباد، اول بلوار ملاصدرا،جنب بانک اقتصاد نوین ،ساختمان صدرا،طبقه اول،کاردرمانی ملاصدرا
